آیا تارک الصلاة کافر است؟ / 15 بلای سبک شمردن نماز

"نماز" اولین چیزی است که در روز قیامت از بنده حساب می شود، که اگر پذیرفته شود بقیه اعمال نیز پذیرفته خواهد شد و اگر پذیرفته نشود دیگر اعمال انسان هم پذیرفته نمی شود.

---

به گزارش خبرگزاری اهل‏بیت(ع) ـ ابنا ـ در قیامت اولین چیزی که از بنده سوال می شود نماز است، پس اگر آن را تمام انجام داده باشد که هیچ، و گرنه در آتش انداخته می شود. پیامبر بزرگوار اسلام(ص) می فرماید: به راستی که محبوب ترین اعمال در نزد خدا، نماز و نیکی و جهاد است.

در قیامت وقتی از تارک الصلاه می پرسند که چه شما را در جهنم درآورد؟ در جواب گویند؛ ما از نماز گزاران نبودیم. خداوند در آیه 5 سوره ماعون می فرماید: پس وای بر نمازگزاران، آنان که از نماز خود به واسطه سبک شمردن و بی اعتنایی بی خبرند. از پیامبر اکرم(ص) روایت شده که فرمود: فرقی میان مسلمان و کافر نیست جز اینکه نماز را عمدا ترک می کند یا درآن سهل انگاری می نماید، پس نمی خواند آن را.

اولین چیزی که از بنده حساب می شود

تصویری از سفره‌ افطار در دوره قاجار

کمیاب ترین تصاویر باکیفیت از حرم امام علی(ع) + دانلود

کمیاب ترین عکس های حرم مولا امیرالمومنین علی (علیه السلام) در نجف اشرف

مشاهده تصاویر در ادامه مطلب

تصویری قدیمی از مرقد کمیل بن زیاد مربوط به سال 1908 + چند تصویر جدید

مرقد کمیل بن زیاد نخعی سال 1908

---

 

 

تصاویری جدید از مرقد ایشان:

روز قـــدس، روز احیای اسلام است

گزارش تصویری از حرم حضرت خوله دختر امام حسین علیهما السلام

کاروان اسرای کربلا در مسیر شام و در شهر فعلی بعلبک لبنان یک دختر خردسال و مظلوم به جای گذاشت. 

این دختر خردسال که بر اثر شکنجه لشگریان یزید به شهادت رسید، سیدة خولة بنت الامام الحسین علیهما السلام است. 

امام زین العابدین علیه السلام برای نشانه محل دفن خواهرشان نهالی در این مکان کاشتند که این نهال امروزه درختی عظیم با حدود 1400 سال سن شده است.

این روزها و به دلیل کم شدن امنیت در این مناطق حرم ایشان بسیار غریب تر از گذشته شده، بطوریکه روز ولادت امام حسن مجتبی علیه السلام، حرم ایشان حدود 5 نفر زائر داشت. 

گزارش تصویری: پشت صحنه آماده سازی سفره افطاری 12 هزار نفری حرم امام رضا علیه السلام

پیامک شب قدر

کاش در این رمضان لایق دیدار شوم / سحری با نظر لطف تو بیدار شوم
کاش منت بگذاری به سرم مهدی جان / تا که هم سفره ی تو لحظه ی افطار شوم

* * * * * * *

یکی از بهترین وقت های دعا که مستجاب می شود وقتی هست که از همه چیز نا امید هستیم و یک ذره غرور هم نداریم. بخصوص اگر موقع افطار باشد . . .

* * * * * * *

یا رب ز تو امروز عطا می طلبم
هشیاری و بخشش خطا می طلبم
مقبولی روزه و نماز و طاعات
از درگه لطفت به دعا می طلبم

* * * * * * *

از عرش صدای ربنا می آید
آوای خوش خدا خدا می آید
فریاد که درهای بهشت باز کنید
مهمان خدا سوی خدا می آید

* * * * * * *

مارا به دعا کاش فراموش نسازند     رندان سحر خیز که صاحب نفسانند

* * * * * * *

باشور حسینى وصلابت حسنى در سوگ علی می گرییم. دعایتان توشه ی بی برگی ما

* * * * * * *

امشب سر مهربان نخلى خم شد... در کیسه نان بجاى خرما غم شد
در کنج خرابه ها زنى شیون کرد... همبازى کودکان کوفه کم شد...

* * * * * * *

"و تو چه می دانی که شب قدر چیست؟
شب قدر از هزار ماه بهتر است."_سوره ی قدر

* * * * * * *

زمردم دل بکن یاد خدا کن / خدا رو وقت تنهایی صدا کن
در آن حالت که اشکت میچکد گرم /غنیمت دان و مارو هم دعا کن

* * * * * * *
شب عفو است ومحتاج دعایم ،زعمق دل دعایی کن برایم. اگر امشب به معشوق رسیدی .خدا را در میان اشک دیدی؟ کمی هم نزد او یادی از ما کن. کمی هم جای ما اور صداکن. بگو یارب فلانی رو سیاه است ، دودستش خالی وغرق گناه است. بگو یارب تویی دریای جوشان .در این شب رحمتت بر وی بنوشان

* * * * * * *

شب قدر ، خدا به دنبال بهانه ای برای بخشش بندگان است ، امشب تو بهانه بخشش گناهانم باش

* * * * * * *
حضرت زهرا سلام الله علیها:انسان محروم کسی است که از فضیلت شب قدر محروم بمانید

شب قدر در شعر و ادبیات فارسی

در "ترجمان القرآن جرجانی" شب قدر، شب اندازه کردن کارها ذکر شده است. صاحب " کشاف اصطلاحات الفنون" گوید: شب قدر، شبی است با عزت و شرف که هر که در آن طاعت کند عزیز و مشرف گردد.

در "التفهیم بیرونی" آمده است:

و اندر ماه رمضان لیلة القدر است، آنک جلالت او را به دهه پسین جویند و نیز گفتند به طاق‌های این دهه.

لیلة القدر شبی مهم و سرنوشت ساز است. شب نزول رحمت و برکات الهی و تعیین سرنوشت ابدی انسان‌هاست. در خصوص اهمیت این شب گفتنی است که از صدر اسلام و از عهد رسول اکرم حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله رسم بر آن بوده است که شب‌های قدر را "احیا" بگیرند و تا سپیده‌دم به آداب مخصوص آن از جمله دعا و نماز و استغفار بپردازند. در فضیلت شب قدر آمده است شبی بهتر از هزار ماه است: "لیلة القدر خیر من الف شهر."

و به احتمال قوی این شب ارجمند یکی از شب‌های نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم ماه مبارک رمضان می‌باشد.

در آیه نخست سوره مبارکه "قدر" نیز تصریح شده است به آن که قرآن کریم در شب قدر نازل شده است: " انا انزلناه فی لیلة القدر. "                                                                       

در "تفسیر ابوالفتح رازی" پیرامون شب قدر آمده است:

شب تقدیر است و فصل احکام و تقدیر قضایا آنچه خواهد بودن در سال از آجال و ارزاق و اقسام همه در این شب کنند و گفتند قوله "فی لیلة مبارکه " هم این شب است.

شب قدر هم مانند بسیاری از مضامین والای دینی از منظر نظر شاعران ما دور نمانده است. شبی که در ادبیات ما از روشن‌ترین پنجره‌های معنویت و عرفان به آن نظر شده است. همیشه نگاه به شب قدر، نگاه به شبی بوده است که انسان در وسعت بی کرانه‌اش می‌تواند به شنایی جانانه بپردازد و از هر چه سیاهی و تباهی است به درآید و برای سال آتی و سال‌های آینده ره‌توشه‌هایی مبارک و الهی برگیرد. به راستی در ساحت هیچ ادبیاتی چون ادبیات فاخر این سرزمین نمی‌توان این همه نازک خیالی‌های جانانه و وجدانگیز را از مفاهیم دینی سراغ گرفت. شاعران و ادیبان ما آنگاه که با همه وجود اشراقی خود به فهم قدر توفیق می‌یافتند و از خدای قدر برای برون شدن از وهم و حضور در فهم قدر و مراتب آن توفیق طلب می‌کردند به تبیین ذوقی این مفهوم والای دینی می‌پرداختند:

منوچهری دامغانی:

با رنگ و نگار جنت العدنی                                                                  با نور و ضیاء لیلة القدری

 

شیخ اجل سعدی شیرازی:

تو را قدر اگر کس نداند چه غم                                                           شب قدر را می‌ندانند هم

 

خواجه حافظ شیرازی:

شب قدر است و طی شد نامه هجر                                            سلام فیه حتی مطلع الفجر

دوش وقت سحر از غصه نجاتم دادند                                           واندر آن ظلمت شب، آب حیاتم دادند

چه مبارک سحری بود و چه فرخنده شبی                                   آن شب قدر که این تازه براتم دادند

 

عارفان درباره شب قدر گفته‌اند که این شب، شبی است که سالکان را به تجلی خانه خاص مشرف می‌گرداند تا بدان تجلی قدر و مرتبه خود را نسبت با محبوب بشناسند و آن وقت، ابتدای وصول سالک باشد؛ یعنی جمع و مقام اهل کمال در معرفت:

در شب قدر، قدر خود را دان                                                              روز در معرفت سخن میران

 

 

منبع: سایت باشگاه اندیشه، علی‌رضا باوندیان . 

---

 

آن شب قدری که گویند اهل خلوت امشب است

آن شب قدری که گویند اهل خلوت امشب است

یا رب این تاثیر دولت در کدامین کوکب است

تا به گیسوی تو دست ناسزایان کم رسد

هر دلی از حلقهای در ذکر یا رب یا رب است

کشته چاه زنخدان توام کز هر طرف

کلام آیت الله حسینی میلانی (مد ظله العالی) درباره شب های قدر

بسم الله الرحمن الرحیم
شب قدر را خداوند متعال به «خیرٌ مِن ألف شهرٍ» وصف فرموده.
چرا «لیلة القدر خیرٌ مِن ألف شهر»؟
هزار ماه مساوی است با عمر طبیعی یک انسان.
قرآن مجید شب قدر را بهتر از تمام عمر انسان بیان می‌کند. یک شب افضل از یک عمر! وجهِ این فضیلت چیست؟ وجه این فضیلت این است که در آن یک شب تکلیفِ عمر یک انسان مقرّر می‌شود. مقدّرات یک انسان مؤمن از جهات مادی و معنوی بستگی دارد به رضای خداوند متعال. پس در شب قدر انسان باید کوشش کند در جهت کسب رضای باری تعالی؛ که قرآن می‌فرماید: «و رضوانٌ مِن اللهِ أکبر» و ائمه ما از باب لطف راه‌های کسب رضای باری تعالی را چه در شب‌های قدر و چه در غیر شب‌های قدر به ما ارائه کرده‌اند و لذا بایستی اعمال شب‌های قدر را با حضور قلبِ هرچه تمام‌تر به جا آوریم و با خداوند متعال عهدِ بندگی را ببندیم.

شب قدر

بسم الله الرحمن الرحیم v انا انزلناه فی لیلة القدر v و ما ادراک ما لیلة القدر v لیلة القدر خیر من الف شهر v تنزل الملائکة و الروح فیها باذن ربهم من کل امر v سلام هی حتی مطلع الفجر

به نام خداوند بخشایشگر مهربان v ما آن (قرآن) را در شب قدر نازل کردیم v و تو چه می‌دانی شب قدر چیست؟! v شب قدر بهتر از هزار ماه است vفرشتگان و روح در آن شب به اذن پروردگارشان هر امری را نازل می‌کنند v شبی است سرشار از سلامت تا طلوع سپیده. (قرآن کریم، سوره قدر)

در طول سال، ساعات، روزها، شبها و ماهها و اساساً زمانهای متفاوتی وجود دارد. اما در میان همگی این زمانها، بعضی به واسطه عنایت و توجه خداوند و اثراتی که بر این زمانها مقرر شده یا اتفاقاتی که در آنها روی داده یا می‌دهد، دارای اهمیت، شرافت و عظمت ویژه‌ای هستند. یکی از این زمانها شب قدر است. در آیین اسلام، این شب با ارزش‌ترین و برترین شب در طول سال است. اهمیت این شب تا حدی است که نه تنها آیات مختلفی از سور قرآن کریم درمورد خصوصیات این شب نازل شده، بلکه سوره‌ای مستقل نیز به این نام و در خصوص شب قدر در قرآن کریم وجود دارد.⁽¹⁾

برای بیان روشنتر اهمیت این شب، می‌توان دو دسته آیات قرآنی که درباره این شب نازل شده‌اند را در نظر گرفت. دسته‌ای از این آیات به بیان عظمت و شرافت فوق‌العاده این شب می‌پردازند و دسته دیگر بیانگر اثرات این شب هستند.

از دیدگاه قرآن کریم عظمت و شرافت این شب آن قدر والاست که خداوند می‌گوید: "و تو چه می‌دانی شب قدر چیست؟

4 نام و ویژگی برای شب قدر

1ـ قلب رمضان: امام صادق (علیه السلام) فرمودند:

«از کتاب خدا استفاده می‌شود که شماره ماه‌های سال نزد خداوند، دوازده ماه است و سرآمد ماه‌ها، ماه رمضان است و قلب ماه رمضان لیلة القدر است.»

2ـ نزول قرآن: شب قدر، شب نزول قرآن بر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله است.

3ـ برتر از هزار ماه: نزول همه‌ ملائکه و روح در شب قدر بر زمین و سلام دادن بر بندگان خدا نشانه شرافت آن بر هزار ماه است. امام باقر علیه السلام فرمودند:

«عمل صالح در شب قدر از قبیل نماز، زکات و کارهای نیک دیگر بهتر است از عمل در هزار ماهی که در آن شب قدر نباشد.»

4ـ آمرزش گناهان: پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در تفسیر سوره «قدر» فرمودند:

«هر کس شب قدر را احیا بدارد و مؤمن باشد و به روز جزا اعتقاد داشته باشد، تمامی گناهانش آمرزیده می‌شود.»

 

آیا خواهان بخشش تمامی گناهانمان نیستیم؟

راه روشن است، تنها کمی همت می خواهد و امید!

کدام شب، شب قدر است؟

در قرآن کریم، خداوند متعال می‌فرماید:

لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْر

شب قدر از 1000 ماه برتر است.

با این حال معصومین علیهم السلام به صورت دقیق این شب را مشخص نکرده‌اند! اما چرا؟

از امیرالمؤمنین علیه السلام همین سؤال پرسیده شد. ایشان فرمودند:

4 عمل کوتاه، مخصوص شب‌های قدر

این اعمال مخصوص شب خاصی نیستند و اصطلاحاً از اعمال مشترک شب‌های قدر هستند لذا می‌توانیم در هر سه شب، به جا بیاوریم.

پیوسته نگریستن به قرآن چه فایده‌ای دارد؟

رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) در پاسخ به این سوال که پیوسته نگریستن به قرآن چه فایده‌ای دارد؟ فرمودند:"هر کس پیوسته به قرآن بنگرد، تا زنده است، از بهره بینایی برخوردار می‏‌شود¹".

---

به گزارش شیعه آنلاین به نقل از ایسنا،‌ قرآن کریم در ماه مبارک رمضان نازل شده و تلاوت آیات قرآن و حتی نگریستن به آن در این ماه فضیلت بسیاری دارد.

در روایات اسلامی، از ماه رمضان به عنوان بهار قرآن یاد شده است و بر این اساس توصیه‌ها و سفارشات فراوانی از رسول خدا(ص) و معصومین(ع) درباره تلاوت قرآن کریم و حتی نگریستن به صفحات و آیات این کتاب انسان ساز و کلام وحی شده است.

رسول خدا(ص) در پاسخ به این سوال

خیانت بزرگ شرکت های تلفن همراه!

...در   اینجا   بخوانید...

امید بخش ترین آیه براى گناه کاران

خداى متعال در آیه 53 سوره «زمر» با لحنى آکنده از نهایت لطف و محبت، آغوش رحمتش را به روى همگان باز کرده و فرمان عفو همه گنهکاران را صادر نموده، مى فرماید: «به آنها بگو اى بندگان من که بر خودتان اسراف و ستم کرده اید! از رحمت خداوند نومید نشوید که خدا همه گناهان را مى بخشد که او بخشنده و مهربان است» (قُلْ یا عِبادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلى أَنْفُسِهِمْ لاتَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللّهِ إِنَّ اللّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیم). دقت در تعبیرات این آیه، نشان مى دهد که از امیدبخش ترین، آیات قرآن مجید نسبت به همه گنهکاران است، شمول و گستردگى آن، به حدى است که طبق روایتى، امیرمؤمنان على(علیه السلام) فرمود: «در تمام قرآن آیه اى وسیع تر از این آیه نیست» (ما فِى القُرْآنِ آیَةٌ أَوْسَعُ مِنْ یا عِبادِىَ الَّذِیْنَ أَسْرَفُوا...). دلیل آن نیز روشن است زیرا: 
1 ـ تعبیر به «یا عِبادِىَ» (اى بندگان من!) آغازگر لطفى است از ناحیه پروردگار.
2 ـ تعبیر به «اسراف» به جاى «ظلم و گناه و جنایت» نیز لطف دیگرى است.
3 ـ تعبیر به «عَلى أَنْفُسِهِم» که نشان مى دهد گناهان آدمى همه به خود او باز مى گردد، نشانه دیگرى از محبت پروردگار است، همان گونه که یک پدر دلسوز، به فرزند خویش مى گوید: این همه بر خود ستم مکن! 
4 ـ تعبیر به «لاتَقْنَطُوا» (مأیوس نشوید) با توجه به این که: «قنوط» در اصل به معنى مأیوس شدن از خیر است، به تنهائى دلیل بر این است که گنهکاران نباید از «لطف الهى» نومید گردند. 
5 ـ تعبیر «مِنْ رَحْمَةِ اللّهِ» بعد از جمله «لاتَقْنَطُوا» تأکید بیشترى بر این خیر و محبت مى باشد. 
6 ـ هنگامى که به جمله «إِنَّ اللّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ» مى رسیم که با حرف تأکید آغاز شده و کلمه «الذنوب» (جمع با الف و لام) همه گناهان را بدون استثنا در بر مى گیرد، سخن اوج مى گیرد و دریاى رحمت مواج مى شود. 
7 ـ هنگامى که «جَمِیْعاً» به عنوان تأکید دیگرى بر آن افزوده مى شود امیدوارى به آخرین مرحله مى رسد. 
8 و 9 ـ توصیف خداوند به «غفور» و «رحیم» که دو وصف از اوصاف امیدبخش پروردگار است، در پایان آیه، جائى براى کمترین یأس و نومیدى باقى نمى گذارد. آرى، به همین دلیل، آیه فوق گسترده ترین آیات قرآن است، که شمول آن هر گونه گناه را در بر مى گیرد، و نیز به همین دلیل، از امیدبخش ترین آیات قرآن مجید محسوب مى شود. و به راستى، از کسى که دریاى لطفش بیکران و شعاع فیضش نامحدود است جز این انتظارى نمى توان داشت. از کسى که «رحمتش بر غضبش پیشى گرفته» و بندگان را براى رحمت آفریده ، نه براى خشم و عذاب، غیر از این چشم داشتى نیست. چه خداوند رحیم و مهربانى! و چه پروردگار پر مهر و محبتى!!⁽¹⁾

1. تفسیر نمونه، جلد19، صفحه521

توبه فضیل بن عیاض

«فضیل» که در کتب رجال، به عنوان یکى از راویان موثق، از امام صادق(علیه السلام) و از زهاد معروف، معرفى شده و در پایان عمر، در جوار «کعبه» مى زیست و همانجا در «روز عاشورا» بدرود حیات گفت، در آغاز کار، راهزن خطرناکى بود که همه مردم از او وحشت داشتند. 
از نزدیکى یک آبادى مى گذشت، دخترکى را دید و نسبت به او علاقه مند شد، عشق سوزان دخترک «فضیل» را وادار کرد که شب هنگام از دیوار خانه او بالا رود، و تصمیم داشت به هر قیمتى شده به وصال او نائل گردد، در این هنگام بود که در یکى از خانه هاى اطراف، شخص بیدار دلى مشغول تلاوت قرآن بود و به آیه « أَ لَمْ یَأْنِ لِلَّذِینَ آمَنُوا أَنْ تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِکْرِ اللّهِ...» رسیده بود، این آیه همچون تیرى بر قلب آلوده «فضیل» نشست، درد و سوزى در درون دل احساس کرد، تکان عجیبى خورد، اندکى در فکر رفت، این کیست که سخن مى گوید؟ و به چه کسى این پیام را مى دهد؟ به من مى گوید: اى فضیل! «آیا وقت آن نرسیده است که بیدار شوى؟ از این راه خطا برگردى؟ از این آلودگى خود را بشوئى؟ و دست به دامن توبه زنى؟! ناگهان صداى «فضیل» بلند شد، و پیوسته مى گفت: بَلى وَ اللّهِ قَدْ آنَ، بَلى وَ اللّهِ قَدْ آن: به خدا سوگند وقت آن رسیده است، به خدا سوگند وقت آن رسیده است»! 
او تصمیم نهائى خودش را گرفته بود، و با یک جهش برق آسا، از صف اشقیا بیرون پرید، و در صفوف سُعدا جاى گرفت، به عقب برگشت، از دیوار بام فرود آمد، و به خرابه اى وارد شد که جمعى از کاروانیان آنجا بودند، و براى حرکت به سوى مقصدى، با یکدیگر مشورت مى کردند، مى گفتند: فضیل، و دارودسته او در راهند، اگر برویم راه را بر ما مى بندند و ثروت ما را به غارت خواهند برد! فضیل، تکانى خورد، و خود را سخت ملامت کرد، گفت: چه بد مردى هستم! این چه شقاوت است که به من رو آورده؟ در دل شب به قصد گناه از خانه بیرون آمده ام، و قومى مسلمان از بیم من، به کنج این خرابه گریخته اند!
روى به سوى آسمان کرد، و با دلى توبه کار، این سخنان را بر زبان جارى ساخت: اللّهُمَّ إِنِّى تُبْتُ إِلَیْکَ وَ جَعَلْتُ تَوبَتِى إِلَیْکَ جِوارَ بَیْتِکَ الْحَرامِ...!: «خداوندا من به سوى تو بازگشتم، و توبه خود را این قرار مى دهم که پیوسته در جوار خانه تو باشم، خدایا از بدکارى خود در رنجم، و از ناکسى در فغانم، درد مرا درمان کن، اى درمان کننده همه دردها! و اى پاک و منزه از همه عیبها! اى بى نیاز از خدمت من! و اى بى نقصان از خیانت من! مرا به رحمتت ببخشاى، و مرا که اسیر بند هواى خویشم از این بند رهائى بخش»! 
خداوند دعاى او را مستجاب کرد، و به او عنایتها فرمود، و از آنجا بازگشت و به سوى «مکّه» آمد، سالها در آنجا مجاور بود و از جمله اولیاء گشت! 
گداى کوى تو از هشت خلد، مستغنى است اسیر عشق تو، از هر دو کون، آزاد است!⁽¹⁾

1. تفسیر نمونه، جلد23، صفحه358

انتشار فتاوای مراجع تقلید در مورد خوردن روزه در صورت مشقّت

با توجه به گرمای هوا در ماه مبارک رمضان و سؤالات متعدّد مؤمنین در مورد خوردن روزه در صورت مشقّت روزنامه خراسان مورّخ پنج‌شنبه 1392/04/27 مطلبی را انتشار دادند که مناسب دیدیم این مطلب را در سایت قرار دهیم

 فتواهای چند تن از مراجع تقلید درباره خوردن روزه در صورت مشقّت 

اگرکسی به دلیل مشقّت، روزه خود راشکست، روزه اش باطل می شود و باید قضای آن را به جاآورد و چنین نیست که بگوییم چون خوردن وآشامیدن از روی ضرورت بوده، روزه آن روزش صحیح است و نیاز به قضا ندارد. این، فتوایی است مورد اتّفاق فقها و مراجع عظام تقلید که در رساله ها و استفتائات خود آن را بیان کرده اند.

 

 برخی ازشرایط وجوب روزه 

از جمله شرایط وجوب روزه، ضرر نداشتن روزه برای سلامتی و نیز قدرت و توان جسمی بر انجام روزه و مشقّت نداشتن آن برای روزه دار است. البته به طورطبیعی روزه داری و امساک از خوردن و آشامیدن ، کم و بیش ضعف و بی حالی به دنبال دارد، به ویژه در زمان هایی که ماه رمضان در روزهای بلند و گرم تابستان واقع شده باشد و انسان ناچار باشد درحال روزه داری کارهای سنگین و انرژی بر هم انجام دهد.

حال، این سوال مطرح می شود که اولاً ضرر داشتن روزه برای مکلف را چگونه می توان تشخیص داد؟ ملاک و معیار آن چیست؟ و ثانیاً در چه شرایطی روزه دار می تواند روزه اش را بشکند؟ آیا به صرف ضعف، می توان گفت مکلف، توانایی روزه را ندارد؟ و یا اگر در حال روزه ضعف کرد، می توان گفت اجازه دارد که روزه خود را افطار کند؟

فقها در پاسخ، یقین به ضرر داشتن روزه برای انسان و یا خوف ضرر را معیار روزه نگرفتن شمرده اند و در بحث توان و قدرت بر انجام روزه هم حرجی شدن روزه و مشقّت داشتن آن را مجوز افطار و شکستن دانسته اند. با این قید که گفته اند باید قضای آن روز را بعداً به جا آورد.

پیش از بیان معیار تشخیص روزه ضرری، ابتدا فتواهای مراجع عظام تقلید را دراین باره مرور می کنیم و به این سوال ها پاسخ می دهیم که آیا همین که تشنگی بر روزه دار غالب شد می تواند روزه رابشکند؟ معیار در این زمینه چیست؟ و نظر فقها در این باره چه می باشد؟

در پاسخ باید گفت که هیچ فقیهی ضعف صرف را مجوز شکستن روزه نمی داند. معیار و مجوز فقهی برای افطار و شکستن روزه، خوف ضرر و یا حرجی بودن و طاقت فرسا بودن ادامه روزه است به نحوی که طاقت انسان طاق شود و تکلیف مالایطاق به شمار آید .در عین حال اگر روزه دار ناچار به افطار شد و روزه اش را شکست، در این جا همه فقها، انجام قضای آن روز را بر او واجب می دانند.

 

 فتوای امام خمینی(ره) در صورت مشقّت داشتن روزه 

امام خمینی (ره) در چند استفتایی که از ایشان در این باره شده است حرجی بودن را تنها مجوز افطار و شکستن روزه دانسته اند. ایشان در پاسخ به این که «دربعضی از روزهای گرم ماه مبارک رمضان، یک کشاورز نوبت آبیاری دارد درهوای گرم تابستان، آبیاری با حالت روزه تقریباً غیرممکن است یعنی طوری است که اگرشخص روزه باشد لطمه به زراعت و یا لطمه به سلامتی می زند؛ آیا این شخص می تواند روزه آن روز را افطار کند و قضای آن را بعداً بگیرد؟»، چنین فتوا داده اند: «اگر می تواند کار را ترک کند باید روزه بگیرد و اگر نمی تواند هر وقت به حرج افتاد می تواند افطار کند ولی تا در حرج واقع نشده نباید روزه را باطل کند.» (استفتائات ج1ص319)

امام (ره) در استفتای دیگری باز هم بر معیار حرجی بودن تاکید می کند: «سوال: اگر دانش آموزی امتحانات آخر سالش مصادف با ماه رمضان و تابستان شود و نتواند هم درس بخواند و هم روزه بگیرد می تواند برای این که زحمت یک سالش به هدر نرود در چند روز از ایام ماه رمضان روزه خود را افطار کند؟

جواب: باید روزه بگیرد و تا در حرج واقع نشود نمی تواند افطار کند، بلکه می تواند مسافرت کند و در سفر افطار نماید و بعد از برگشتن در آن روز لازم نیست امساک کند».

 

 فتوای آیت الله خامنه ای در باره روزه مشقّت دار 

مقام معظم رهبری حضرت آیت ا... خامنه ای هم حرجی و ضرری بودن روزه را تنها مجوز ابطال روزه دانسته اند. ایشان در استفتائاتی که در سایت معظم له منتشر شده، به سوال هایی در این باره پاسخ داده اند که متن این استفتائات از این قرار است:

 

افطار به خاطر مشقّت در اثناى روز

س: اگر شخصى جهت شغلى که دارد و نمى  تواند آن را رها کند روزه برایش حرجى باشد و همچنین افراد کم سن و سال که روزه گرفتن براى آن ها مشقّت شدید دارد، آیا از اوّل روز مى توانند افطار کنند یا این که حکم دیگرى دارند؟

ج: در فرض سؤال، هر وقت دچار حرج و مشقّت شد، مى تواند افطار کند و احتیاط واجب این است که به مقدار ضرورت افطار کرده و در بقیه روز امساک نماید.

 

ناتوانى از گرفتن روزه در آغاز بلوغ

س: دخترانى که تازه به سن تکلیف رسیده اند و روزه گرفتن بر آن ها مقدارى مشکل است، چه حکمى دارند؟ آیا سن بلوغ شرعى دختران اکمال نه سال قمرى است؟

ج: بنا بر نظر مشهور، بلوغ شرعى دختران همان تکمیل نه سال قمرى است که در این هنگام روزه بر آن ها واجب است و ترک آن به مجرد بعضى از عذرها جایز نیست، ولى اگر روزه گرفتن براى ایشان ضرر داشته باشد یا تحمل آن برایشان همراه با مشقّت زیاد باشد، افطار براى آن ها جایز است.

س: کسى که در اوایل سن تکلیف بر اثر ضعف و نداشتن توانایى، نتوانسته روزه بگیرد، آیا فقط قضا بر او واجب است یا قضا و کفّاره با هم بر او واجب است؟

ج: اگر گرفتن روزه براى او حرجى نبوده و عمداً افطار کرده، علاوه بر قضا، کفّاره نیز بر او واجب است و اگر خوف داشته باشد که اگر روزه بگیرد مریض شود، فقط قضاى روزه ها بر عهده او مى باشد.

 

خوردن روزه به خاطر مسابقه

س: آیا مى توان به دلیل داشتن مسابقه فوتبال و گرسنگى و تشنگى زیاد در آن روزه خود را خورد؟

ج: مورد سؤال مجوّز براى افطار محسوب نمى شود.

 

افطار روزه بر اثر تشنگى و گرسنگى

س: اگر شخصى که در ماه رمضان روزه دار است، در یکى از روزها براى خوردن سحرى بیدار نشود و لذا نتواند روزه را تا غروب ادامه دهد و در وسط روز حادثه اى براى او اتفاق بیفتد و روزه را افطار کند، آیا کفّاره بر او واجب است؟

ج: اگر روزه را تا حدى ادامه دهد که روزه بر اثر تشنگى و گرسنگى براى او حرجى شود و در نتیجه آن را افطار نماید، فقط قضا بر او واجب است و کفّاره اى ندارد.

 

ضرورت نوشیدن آب براى خلبان و مهمان دار روزه دار

س: اگر هواپیما در ارتفاع بالا و مسیر طولانى در حال پرواز باشد و پرواز حدود دو ساعت و نیم تا سه ساعت طول بکشد، مهمان دار و خلبان هواپیما براى حفظ تعادل خود هر بیست دقیقه احتیاج به نوشیدن آب دارند، در این صورت آیا در ماه مبارک رمضان، کفّاره و قضاى روزه بر آن ها واجب مى شود؟

ج: اگر روزه براى آن ها ضرر داشته باشد، جایز است که با نوشیدن آب افطار نمایند و قضاى آن را به جا آورند و در این حالت کفّاره بر آن ها واجب نیست».

 

 فتوای آیت الله سیستانی 

آیت ا... سیستانی هم در رساله عملیه مسئله ۱۵۶۱، تنها در صورت حرج و ضرر اجازه افطار می دهند و تأکید می کنند که باید قضای آن روز را به جا آورد. بنا به فتوای ایشان: «اگر روزه دار به قدرى تشنه شود که بترسد از تشنگى بمیرد، یا به او ضررى برسد، یا آن که به سختى بیفتد که نمى تواند آن را تحمل کند، مى تواند به اندازه اى که ترس از این امور برطرف شود آب بیاشامد، بلکه در فرض ترس از مرگ و مانند آن واجب است ولى روزه او باطل مى شود. و اگر ماه رمضان باشد، باید -بنابر احتیاط لازم- بیشتر از آن نیاشامد، و در بقیه روز از انجام کارى که روزه را باطل میکند خوددارى نماید».

معظم له در مسئله ۱۵۶۳ ضعف را مجوز شکستن روزه نمی دانند و می نویسد: «انسان نمى تواند براى ضعف روزه را بخورد، ولى اگر ضعف او به قدرى است که معمولاً نمى شود آن را تحمل کرد، خوردن روزه اشکال ندارد».

 

روزه و ضعف

حال که فتوای آیت ا...سیستانی درباره وجوب قضا در زمانی که به دلیل مشقّت، روزه دار ناچار به شکستن روزه اش باشد، روشن شد، باید گفت فتوای ایشان در این استفتاء هم که می گویند: «اگر کارگر به دلیل تشنگی شدید نتواند روزه را ادامه دهد، در این دو صورت به احتیاط واجب باید در خوردن و آشامیدن به مقدار ضرورت اکتفا کند و از زائد بر آن اجتناب کند». همان جواز خوردن روزه همراه با وجوب قضاست. یعنی خوردن ولو درحد ضرورت موجب بطلان روزه می شود و باید پس از ماه رمضان قضای روزه را به جا آورد.

متن این استفتاء چنین است: «س: در ماه رمضان توانایی روزه گرفتن ندارد و ضعف بر او غالب می شود، آیا می تواند روزه نگیرد؟

ج: ضعف به تنهایی مجوز روزه خواری نیست، هرچند شدید باشد، مگر این که موجب حرج باشد که در این صورت خوردن جایز است و باید بعد از آن قضا کند و همچنین اگر ضعف موجب عجز از کار لازم برای کسب روزی باشد با فرض این که متمکن از کار دیگری نیست و همچنین اگر کارگر به دلیل تشنگی شدید نتواند روزه را ادامه دهد، در این دو صورت به احتیاط واجب باید در خوردن و آشامیدن به مقدار ضرورت اکتفا کند و از زائد بر آن اجتناب کند».

 

 نظر آیت الله مکارم شیرازی 

آیت ا... مکارم شیرازی هم در توضیح المسائل خود طی دو مسئله به موضوع مشقّت در روزه گرفتن اشاره می کنند و به بطلان روزه در صورت شکستن روزه به دلیل مشقّت، فتوا می دهند و می نویسند: «مسئله 1343ـ اگر روزه دار به اندازه اى تشنه شود که طاقت تحمّل آن را ندارد و یا ترس بیمارى و تلف داشته باشد، مى تواند به اندازه ضرورت آب بنوشد، ولى روزه او باطل مى شود و اگر ماه رمضان باشد باید بقیّه روز را امساک کند.

مسئله 1344ـ انسان نمى تواند به خاطر ضعف، روزه را بخورد، ولى اگر به قدرى ضعف پیدا کند که تحمّل آن بسیار مشکل شود، مى تواند روزه را بخورد و همچنین اگر خوف بیمارى داشته باشد».

 

آب خوردن و روزه دار بودن خلاف اجماع فقهاست

چنان که در فتاوای چند تن از مراجع تقلید آمد در مواردی که روزه دار به دلیل مشقّت و غیرقابل تحمل شدن روزه و یا خوف ضرر می تواند روزه خود را بشکند، اما باید قضای آن روز را به جا آورد. و چنین نیست که با وجود خوردن و یا آشامیدن روزه اش باطل نشود و بتواند روزه خود را ادامه دهد و نیازی هم به قضا نداشته باشد.

به گفته آیت ا... مکارم شیرازی هیچ یک از فقها به این امر فتوا نداده است که می توان آب خورد و روزه هم بود و فتوا به آن خلاف اجماع و اتفاق فقهاست و حتی احتمال دارد خلاف ضرورت دین هم باشد.

نویسنده: محمدعلی ندائی

تصاویری از بارگاه حضرت خدیجه سلام الله علیها قبل و پس از تخریب